SERAMİK NEDİR?
Seramik, en basit tarifiyle, “çok yüksek sıcaklıkta pişirilmiş toprak” demektir. Seramiğin tarihi, uygarlık tarihi kadar eskidir. İlk seramiğin Milattan Önce 6000 yılında Anadolu’da üretildiği bilinmektedir. Çatalhöyük’teki kazılarda elde edilen seramik parçaları, aradan geçen 8000 yıl boyunca bozulmadan, günümüze ulaşmıştır. Bugün arkeologlar için, insanlık tarihi ile ilgili bilgilerin en önemli kaynakları da, seramik buluntularıdır. Binlerce asır bozulmadan günümüze gelen seramikler üzerindeki yazı, resim ve semboller sayesinde, geçmiş uygarlıkların yaşam tarzları ve kültürleri hakkında bilgi edinmek mümkün olmaktadır.
Hitit, Lidya, Frigya, Urartu ve Roma uygarlıklarının şifreleri, büyük ölçüde seramikler sayesinde çözülmektedir. Bilim adamları, bu çok eski uygarlıklardan günümüze kadar bozulmadan gelen seramikleri inceleyerek, tarihin sırlarını çözmektedir.
Bugün ise seramik, binaların iç ve dış yüzeylerinin, zeminlerinin kaplanmasında kullanılan önemli bir dekorasyon ürünüdür. Doğadan elde edilen kil, kaolen, kuvars ve feldspat maddelerinin belirli oranlarda karıştırılmasıyla elde edilir. Bu maddeler hamur haline getirilerek preslenir ve 1100 derecenin üzerinde yüksek sıcaklıkta fırınlanır. Seramiklerin ön yüzü genellikle sır dediğimiz koruyucu bir tabaka ile kaplanır.
Seramik, doğadan, doğal yollarla elde edilen maddelerden yapıldığı için sağlıklıdır. Seramik, ekolojik (çevreye zarar vermeyen) bir üründür.
KAÇ TÜR SERAMİK VARDIR?
Üç türlü seramik vardır:
1) Yer Karosu
2) Duvar Karosu
3) Porselen Karo
Seramik türlerini ayırt etmek bir uzmanlık işidir. Uzman olmayan kişiler, seramik türlerini genellikle birbirlerinden ayırt edemez. Ev ve işyerlerine seramik satın alırken, bunları döşetirken, mutlaka uzman kişilerin yardımına ihtiyaç vardır.
Bu konuda bilinmesi gereken ilk kural şudur : Hangi seramik nereye döşenir, örneğin, zeminlerde hangi tür seramik kullanılır, duvarlar için hangi tür seramik uygundur, dış cephelerde ne tür seramikler kullanılmalıdır?
Bilinmesi gereken ikinci önemli nokta ise şudur :
• Seramik nasıl döşenir ?
• Seramik döşemenin “püf” noktaları nelerdir ?
• İyi döşenmeyen seramikler hangi sorunlara yol açar?
İlk kuraldan başlayarak yanıtlayalım: Duvarlara duvar seramiği (Duvar karosu) döşenir, zeminlerde ise yer seramiği (Yer karosu) kullanılır. Dış cepheler için ise diğer iki cins seramiğe göre dona daha dayanıklı porselen karo üretilmektedir. Birazdan, bu üç tür seramiğin temel özelliklerine değineceğiz.
İkinci kural, en az ilki kadar önemlidir: Seramik, mutlaka bu konuda yetişmiş sertifikalı ustalarca döşenmelidir. Seramik satın alırken, yetkili satıcılardan bu konuda yardım alabilirsiniz. Bir boya ustası duvar ustası kadar iyi duvar öremez. Bir duvar ustası da seramik döşeme ustası kadar iyi döşeme yapamaz. Ustalık, “uzmanlık” demektir. Bir binanın yapım aşamalarının her birinde ayrı uzmanlar, yani ustalar çalışır.
Nasıl ki, dişi ağrıyan bir hasta çareyi diş hekiminin koltuğunda arıyor, başka bir uzmana gitmiyorsa, ev ve işyerlerimizde de her yapım aşaması da uzmanına bırakılmalıdır.
Peki, bu iki kurala uyulmazsa ne olur ?
Yani, yer seramiği duvara, duvar seramiği zemine döşenir ve üstüne üstlük bir de bu iş uzmanına yaptırılmazsa ne olur? İşgücü, zaman ve maddi kayıp olur. İnsanın hayattaki 3 önemli değeri israf edilmiş olur. Şimdi bu üç seramik türünün özellikleri ve bunları birbirlerinden ayıran farklara bakalım..
1) Yer Karosu
Çok yüksek sıcaklıkta fırınlanmıştır. Bu nedenle duvar karolarına göre daha sert ve daha dayanıklıdır. İstenildiği takdirde duvarlarda da rahatlıkla kullanılabilir. Darbelere karşı çok dayanıklıdır. Duvar karosuna göre daha ağırdır. Yük taşıma kapasiteleri çok yüksektir.
Düşük su emme kapasitesine sahip bir seramik türüdür. Yüzeyindeki kaplama maddesi duvar karolarına göre daha serttir, bu yüzden de daha az aşınır. Ev ve işyerlerindeki ağır masa ve sandalyelerin ayakları ile bilyalı donanımlarının aşındırıcı etkisine karşı, duvar karolarına göre daha dayanıklıdır.
2) Duvar Karosu
Yer karosuna göre, daha hafiftir. Daha düşük ısılarda fırınlandırıldığı için daha fazla su emebilir. Bu nedenle yer karolarına göre darbe dayanımı düşüktür. İç mekanlarda kullanıma uygundur. Yerde kesinlikle kullanılmaz.
3) Porselen Karo
Diğer iki türden kolayca ayırt edilebilir. Pişirme işlemi sırasında hamuruna katılan çeşitli renkli tanecikler nedeniyle doğal taşlara benzer. Diğer iki seramik türüne göre daha dayanıklıdır. Bu yüzden, daha çok dış mekanlarda kullanılır. Apartman, iş merkezi ve çarşıların iç ve dış mekanları için en uygun döşeme malzemesidir. Bünyelerine su emmezler. Karo porselenler talebe göre mat veya parlatılmış olarak tüketiciye sunulur. Parlak porselen karolar, mat karoların taşlanması sonucunda elde edilir.
Parlatma işlemi, karonun üst yüzeyinde, fırınlama aşamasında oluşan, çok sert tabakanın bir kısmının yok olmasına neden olur. Yüksek teknik özellikler korunmasına rağmen, parlak yüzeyin aşınma dayanımı ve dolayısıyla lekelenmeye dayanımı mat yüzeylere göre biraz daha düşüktür. Ancak estetik kalitesi ve renk çeşitliliği nedeniyle tercih edilir.
Parlak porselenlerde lekelenme durumunda, lekenin kalıcı olmaması için, hiç beklemeden leke çıkarıcı malzemelerle karo yüzeyinin temizlenmesi gerekir. Asit ve bazlara karşı duyarlıdır. Donmaya karşı çok dirençlidirler. Kayma riskine karşı kullanılabilecek en uygun malzemedir. Güneş ışığı veya yapay aydınlatma ile yayılan ışıktan etkilenmez. Ayrıca sırlı porselen karo ve sırsız porselen karo olmak üzere porselen karolar kendi içinde ikiye ayrılır.
Sırlı Porselen Karo: Kuru presleme veya çekme metodlarından birisiyle şekillendirilmiş, yüzeyi su geçirimsiz bir tabaka ile kaplanmış seramik karodur, bu su geçirimsiz tabaka genel olarak sır olarak adlandırılır, renk desen dekor gibi karoya estetik ve albeni katan unsurlar bu sır tabakasına yapılır.
Bu tabakanın fiziksel dayanımı özellikle aşınmaya dayanımı karonun fonksiyonellik ve estetikliğinin devamlılığı için önemlidir, yere döşenen tüm sırlı karolar için üreticiler tarafından kataloglarında verilen aşınma değerlerine dikkat edilmeli önerilen döşeme alanlarına göre karo seçimi yapılmalıdır.
Sırsız Porselen Karo: Kuru presleme veya çekme metodlarından birisiyle şekillendirilmiş seramik karodur. Ayrıca yüzeyinde sır tabakası bulunmaması sebebiyle görünüm olarak homojen bir yapısı bulunmakta, renk desen gibi estetik unsurlar bünyenin renklendirilmesi ile sağlanmaktadır. Genel olarak özellikle sırsız porselen karolar yüksek aşınma dayanımları sebebiyle iş alanları için uygundur.
Üç ayrı seramik türünün özelliklerini anlatmaya çalıştık. Her seramik en uygun yerde kullanılmalıdır.
Peki kullanılmazsa ne olur?
Ürünlerin ömrü kısalır. İşte bu yüzden seramikçiler olarak şu iki noktanın altını çiziyoruz:
Her seramik uygun yere döşenmeli ve döşeme işlemi de mutlaka uzman kişilere yaptırılmalıdır.
Bunlar basit ayrıntılardır. Ancak, bu ayrıntılar atlanırsa hem sonuç verimli olmaz, hem de boş yere bütçemize bir yük binmiş olur.
Tolga KARANFİL